Lịch quay phim nếu được bố trí một cách chuẩn xác sẽ tạo nên sự khác rất lớn trong quá trình làm phim. Không quá khi so sánh Thiên đường - Địa ngục nếu làm lịch quay tốt hay không tốt.
Một số nhà làm phim mới thường dành quá nhiều thời gian vào việc sáng tạo nội dung nên hay để việc xắp xếp lịch sản xuất vào phút cuối mới làm. Đây là điều rất sai lầm.
Bài viết này sẽ điểm qua những điểm mấu chốt trong việc tạo lịch sản xuất, từ việc phân tích kịch bản cho đến việc liệt kê ra tất cả những yếu tố mà bạn cần chú ý khi lên lịch quay cho bộ phim của bạn.
Thông thường người Trợ lý Đạo diễn số 1 (1st AD) là người lên lịch quay trong một đoàn làm phim chuyên nghiệp. Thế nhưng nhà sản xuất (Producer), những người trong đội sản xuất và cả đạo diễn cũng cùng nhau xem xét và đóng góp lịch sản xuất.
Các bạn có thể sử dụng một số phần mềm làm lịch sản xuất chuyên nghiệp như Movie magic scheduling nhưng cũng có thể tự làm bằng Exel trên máy tính.
Để bắt đầu quá trình này, bạn sẽ phải nghiên cứu kịch bản rất kĩ càng để phân tích rõ từng phân cảnh.
Bước đầu tiên bạn cần làm trước khi lên lịch quay là hoàn thành việc phân tích / bóc tách kịch bản phim.
Việc này có nghĩa là bạn sẽ phải đọc kĩ hết kịch bản, ghi chú lại những chi tiết quan trọng, liệt kê tất cả những yếu tố sẽ xuất hiện trong mỗi cảnh quay. Chúng bao gồm: diễn viên, đạo cụ, thiết kế bối cảnh, phục trang, hoá trang, các cảnh hành động và hiệu ứng đặc biệt.
Tham khảo
Thông thường một cái “Stripboard” hay “Production board” là một đồ thị được phân loại theo màu chứa đựng tất cả những thông tin trong từng cảnh quay.
Biểu đồ này sẽ được in ra và treo trên tường làm việc của nhóm sản xuất. Các cảnh quay sẽ được xắp xếp lại bởi Trợ lý đạo diễn thứ nhất (1st AD) để tạo ra lịch quay. Ngày nay mọi người thường dùng những phần mềm trên máy tính, nhưng bạn vẫn có thể làm nó trên giấy. Download mẫu Stripboard (Tiếng Anh) từ Studio Binder tại đây
Việc biết chính xác kịch bản của bạn có bao nhiêu trang là rất quan trọng. Ví dụ như kịch bản của bạn có thể có 90 trang, nhưng trong đó sẽ có những trang để trống hoặc cảnh quay chỉ chiếm hết nửa trang. Do đó trên thực tế kịch bản của bạn chỉ có khoảng 80 trang.
Nếu bạn muốn thực hiện việc phân tích kịch bản một cách chuyên nghiệp, bạn sẽ chia mỗi trang kịch bản thành 8 phần. 1 trang kịch bản thường sẽ có độ dài bằng 1 phút trên phim, và xây dựng kịch bản phim dựa theo số giây sẽ dễ dàng hơn là theo số phút.
Trong một kịch bản phim chuyên nghiệp, bạn sẽ thấy rất nhiều những 1/8 trang kịch bản được quay mỗi ngày ghi chú bên cạnh từng cảnh quay.
Việc chia các trang thành 8 phần được phát minh ra khi các nhà làm phim xác định rằng việc quay các phân đoạn phim không theo trình tự thời gian sẽ hợp lý hơn, hiệu quả sẽ tốt nhất. Nếu bạn cần quay bất cứ thứ gì lớn hơn phim bài tập hoặc phim độc lập có kinh phí cực thấp, bạn nên nhờ một trợ lý đạo diễn có kinh nghiệm hoặc một người hiểu việc phân tích kịch bản để có thể để ý đến tiến độ của bộ phim.
Khi bạn đã đọc qua tất cả những cảnh phim và ghi lại tất cả những yếu tố (và đã chia trang kịch bản của bạn theo 8 phần), bạn đã sẵn sàng để lên lịch quay cho phim của mình.
Đến thời điểm này bạn đã đọc qua kịch bản phim vài lần và bạn đã nắm được những điều cần thiết trong mỗi cảnh quay. Để tạo lịch quay, bạn có thể dùng các phần mềm trong máy tính hoặc dùng giấy và bút theo phong cách cổ điển.
Tuy nhiên, lịch quay sẽ luôn có sự thay đổi. Không có cái gọi là một lịch quay phim hoàn hảo. Khi làm phim luôn có những việc không thể lường trước được – đoàn làm phim có thể bị ốm, thiết bị quay phim có thể bị hỏng đột ngột hoặc thời tiết có thể thay đổi bất thường.
Lịch quay của bạn sẽ có sự khác biệt dựa theo quy mô của bộ phim. Ví dụ như một bộ phim của một studio lớn sẽ chỉ quay xong 1 -2 trang kịch bản mỗi ngày, so với phim độc lập của một studio nhỏ sẽ có thể quay xong 5 trang kịch bản mỗi ngày. Kịch bản của bạn có bao nhiêu trang và số trang kịch bản mà bạn định hoàn thành sau mỗi ngày sẽ cho bạn biết đại khái thời gian mà bạn cần để hoàn thành bộ phim đó.
Tiếp theo, bạn nên tính đến kiểu lịch sản xuất mà bạn mong muốn. Ví dụ, một đoàn làm phim thông thường sẽ làm việc 6 ngày/tuần và làm việc 11 tiếng/ ngày với 1 tiếng nghỉ ăn trưa. Trên chỉ là một ví dụ vì thời gian làm việc trong ngày của từng đoàn sẽ khác nhau. Bạn nên tránh việc xếp đoàn làm phim làm việc 7 ngày/tuần và cân nhắc tới số giờ làm tối đa trong ngày; nên chuẩn bị việc làm thêm giờ trong mỗi ngày nếu bạn cần. Cần thiết thì bạn nên xắp xếp một vài ngày quay thêm vào cuối lịch quay để chuẩn bị cho việc quay bù hoặc quay lại các cảnh quay
Tốt nhất là bạn nên tạo ra một lịch quay linh hoạt nhất có thể. Các vấn đề khác nhau sẽ nảy sinh trong quá trình làm phim và ta sẽ không thể tránh khỏi việc phải thay đổi kế hoạch.
Lúc này là giai đoạn đầu trong việc tạo lịch quay, bạn đã có thể nắm được số ngày mà bạn cần để hoàn thành bộ phim. Kế tiếp chúng ta sẽ hiện thực hoá lịch quay của bạn.
Tham khảo