Trong bối cảnh lịch sử những năm đầu thập kỷ 1990, sau khi Chiến Tranh Lạnh kết thúc và Liên Bang Xô Viết tan rã, toàn cầu hoá diễn ra nhanh chóng trên thế giới. Những bước phát triển đột phá trong công nghệ (máy tính cá nhân, mạng internet, kỹ thuật làm phim mới) đã giúp các ý tưởng và các bộ phim di chuyển khắp thế giới. Điện ảnh gặp phải những vấn đề mới vào năm 1995, khi bị công nghệ phim kỹ thuật số đe doạ. Công nghệ kỹ thuật số đã làm cho chi phí sản xuất, trình chiếu và phân phối phim trở nên rẻ hơn, nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Nhờ vào đó, các nhà làm phim không thuộc hệ thống Hollywood đã có thể cạnh tranh với Mỹ. Các đạo diễn Lars Von Trier và Thomas Vinterberg tại Đan Mạch lại muốn chứng minh rằng kinh phí lớn không xác định chất lượng phim.
Vào đầu năm 1995, Lars Von Trier gọi điện cho Thomas Vinterberg để mời ông cùng bắt đầu một cuộc cách mạng điện ảnh. Theo như truyền thuyết, hai đạo diễn này đã viết ra bộ nguyên tắc 10 quy luật trong bản tuyên ngôn Dogme 95. Dogme là một từ tiếng Đan Mạch, có nghĩa là “đạo lý”. Họ gọi bộ quy luật đó là “LỜI THỀ TRINH BẠCH”. 10 điều luật này được tạo ra để phim có thể đi theo lối truyền thống trong câu chuyện, diễn xuất, chủ đề mà không cần sử dụng các kỹ xảo và công nghệ công phu hoành tráng.
Để lấy lại quyền lực đạo diễn là một nghệ sĩ chứ không phải những nguyên tắc mà studio lớn đặt ra, các đạo diễn Đan Mạch khác đã tham gia cùng Lars Von Trier và Thomas Vinterberg, trở thành nhóm nhà làm phim Dogme 95 (Dogme Brethren). Họ chính thức ra mắt công chúng vào 02/03/1995 tại Paris và nhận được sự chú ý của giới tinh hoa trong thế giới điện ảnh, một phần do tình hình bất ổn định của điện ảnh thương mại.
Thay vì phát biểu về tương lai của ngành công nghiệp phim, Lars Von Trier gây choáng ngợp khán giả với các tờ rơi về phong trào Dogme 95 của ông. Để trả lời những chỉ trích sau đó, Trier và Vinterberg tuyên bố rằng Dogme 95 chỉ muốn thiết lập một thái cực mới để cân bằng quyền lực trong ngành công nghiệp đang ngốn những khoản kinh phí khổng lồ.
Tham khảo
Dogme 95 là một phong trào điện ảnh có tầm ảnh hưởng và gây tranh cãi, với những tác phẩm có sức nặng. Vào 06/2002, cả hai nhà sáng lập phong trào Dogme 95 (Thomas Vinterberg và Lars von Trier) tuyên bố rằng phong trào này đã chết. Năm 2005, Dogme 95 chính thức tan rã. Các nhà sáng lập thống nhất rằng “LỜI THỀ TRINH BẠCH” đang tạo ra những bộ phim mang tính công thức. Mặc dù, những kết quả ban đầu và tác động của các bộ phim đầu tiên là không thể phủ nhận.
Trong một số trường hợp, các quy luật trong bản tuyên ngôn đã bị phá ngay từ bộ phim Dogme đầu tiên được sản xuất. Vinterberg thú nhận rằng ông đã che cửa sổ trong một cảnh của phim The Celebration (Festen), và còn sử dụng đạo cụ để tạo “ánh sáng đặc biệt”. Trier cũng đã vi phạm khi sử dụng nhạc nền trong phim The Idiots.
Các điều luật của Dogme 95:
• Chỉ được quay phim tại địa điểm thật có sẵn mà không được sử dụng đạo cụ và bối cảnh giả. Nếu một đạo cụ cụ thể nào đó là cần thiết trong câu chuyện, phải lựa chọn một địa điểm mà đạo cụ này được tìm thấy.
• Âm thanh phải được sản xuất tách riêng khỏi hình ảnh, hoặc ngược lại (không được sử dụng âm nhạc trừ khi âm nhạc này xuất hiện tại nơi cảnh phim được quay).
• Máy quay phải cầm tay. Bất kỳ chuyển động hoặc sự bất động nào tạo ra được bằng cầm tay đều được cho phép.
• Phim phải là phim màu. Không được sử dụng ánh sáng đặc biệt (nếu cảnh không có đủ ánh sáng thì cảnh này phải bị cắt đi hoặc là sử dụng một đèn đơn gắn liền với máy quay).
• Cấm các thay đổi quang học và kính lọc (filter).
• Phim không được chứa các hành động hời hợt (giết người, vũ khí, vv… không được xuất hiện).
• Cấm xa lạ về thời gian và vùng địa lý (điều này có nghĩa là bộ phim phải diễn ra tại đây và bây giờ).
• Không chấp nhận phim thể loại.
• Phim phải quay bằng phim nhựa 35mm.
• Đạo diễn không được xướng danh trong credit.
Để khám một số bộ phim tiêu biểu của Dogme 95, bạn có thể tham khảo những bộ phim sau đây:
The Idiots (Lars Von Trier – 1998)
Mặc dù Breaking the Waves là bộ phim đầu tiên chịu ảnh hưởng của Dogme 95 của Lars Von Trier nhưng bộ phim đó phá luật rất nhiều. Do đó, The Idiots được coi là bộ phim Dogme đầu tiên của Von Trier. Bộ phim được quay hoàn toàn bằng máy quay kỹ thuật số. Phim phê phán sự bảo thủ của tầng lớp trung lưu thông qua thể hiện những trò hề của những kẻ quái đản ở vùng ngoại ô. Nhà làm phim cho biết: “Tôi tạo ra quy luật cho tất cả các bộ phim của tôi. Các quy luật Dogme đã được sử dụng để giúp tôi có thể tập trung vào tất cả các thứ đã bắt đầu trở thành sở trường của tôi, ví dụ như các cú máy di chuyển. Vì vậy, với tất cả các phim, tôi sử dụng các quy luật. Tôi chỉ thay đổi các quy luật này để tôi không làm một bộ phim giống một bộ phim trước đó”.
Open Hearts (Đạo diễn Susanne Bier – 2002)
Một trong những tác phẩm được biết đến rộng rãi nhất của Dogme 95. Bộ phim kể về một trường hợp kì lạ của một cặp đôi trẻ, phải trải qua các kiểu sang chấn khác nhau. Sự bạo liệt trong sức mạnh nghệ thuật của Bier đã giúp cô thắng Giải Thưởng Của Các Nhà Phê Bình Quốc Tế tại LHP Toronto. Bier nói rằng: “Tôi nghĩ bộ phim này có một chủ đề rất phổ quát. Nó diễn tả một trạng thái trong tâm trí và một tình huống mà rất nhiều người có thể đồng cảm: Thứ gì đó không biết trước được xảy ra trong cuộc sống của bạn và tất cả mọi thứ thay đổi. Theo một cách nào đó, tôi nghĩ rằng chúng ta có nỗi sợ và nỗi lo lắng này trong chúng ta”
Tham khảo
Mifune’s Last Song (Søren Kragh-Jacobsen – 1999)
Bộ phim hài lãng mạn này là một thành công cả trong giới phê bình và về mặt thương mại, trở thành top 10 bộ phim Đan Mạch ăn khách nhất thế giới. Tên phim – Mifune’s Last Song (Bài Hát Cuối Cùng Của Mifune) – ám chỉ diễn viên người Nhật nổi tiếng Toshiro Mifune, người có diện mạo đặc trưng được bắt chước trong phim. Bộ phim đoạt giải Gấu Bạc tại LHP Berlin. Kragh-Jacobsen cho biết: “Bộ phim khởi đầu là một hiện tượng cực kì địa phương”. “Chúng tôi đang chuẩn bị làm bốn phim cho Đan Mạch, chỉ để cho vui, và để tự thử thách làm phim với các quy luật này… thực ra thì bộ phim là để giải phóng phim thông qua quá trình làm phim, chứ không phải là một dạng chiêu trò quảng cáo.”
The Celebration (Festen) (Thomas Vinterberg – 1998)
Đây là bộ phim đầu tiên từ phong trào Dogme 95 của Thomas Vinteberg, một bộ phim hài đen kể về sinh nhật lần thứ 60 của một gia trưởng gia đình giàu có. Mọi thứ trở nên tồi tệ khi các bí mật đen tối bắt đầu nổi lên, khiến cho tất cả mọi người trong gia đình hoang mang. Bộ phim đã dành Giải thưởng của Ban Giám Khảo tại LHP Cannes. Vinterberg cho biết: “Tôi vẫn tự hào về Festen. Đối với tôi, bộ phim đó như có một đưa con giàu có và nổi tiếng đi du lịch khắp nơi trên thế giới và thi thoảng gửi tiền về cho tôi. Nhưng tôi đã có một vài năm đau khổ sau đó. Thành công là một thứ luôn luôn khó kiểm soát. Nhưng trong trường hợp này tôi cảm thấy tôi đã đi con đường đó xa hết mức có thể. Tôi là một diễn viên, một người đàn ông kiểu cách, và bạn không thể đến gần với các diễn viên/nhân vật hơn bạn đã đến gần họ trong Festen.”
Italian for Beginners (Lone Scherfig – 2000)
Italian for Beginners đi trệch hướng khỏi đa số các bộ phim Dogme bằng cách kể một câu chuyện hài hước về sự cô đơn và sự vô lý của số phận. Phim quay bằng máy quay video cầm tay với kinh phí tương đối khiêm tốn là 600,000 USD. Phim đạt doanh thu 16,4 triệu USD. Khi nói về Dogme 95, Scherfig giải thích: “Dogme 95 là một động lực cho tất cả chúng tôi quay trở lại những điều cơ bản và tập trung hướng tới nhân vật hơn. Dogme 95 buộc các nghệ sĩ phải nghĩ đến những câu chuyện gần gũi hơn với thế giới của họ và quay phim trong môi trường xung quanh của chính họ.”
(Nguồn: Tổng hợp)
Tham khảo
_cr_150x98.jpg)
